Dom Tkacza

Dom Tkacza - ekspozycja zewnętrzna Muzeum w Bielsku-Białej - położony jest na terenie historycznego Górnego Przedmieścia, istniejącego od pierwszej połowy XV wieku i zamieszkiwanego przez sukienników bielskich. Tradycje domu, w którym znajduje się muzeum, sięgają XVIII wieku. Do pierwszych lat XX wieku mieściło się tu mieszkanie i warsztat sukiennika, brak jest jednak pełnej informacji o mieszkańcach domu. W drugiej połowie XVIII wieku była to z pewnością rodzina Bartke, w wieku XIX rodzina Batheltów. Od 1873 roku właścicielem budynku był Carl Nowak, a po jego śmierci wdowa po nim, Marie. Na początku XX wieku znajdował się tutaj warsztat szewski Antoniego Polończyka, istniejący do II wojny światowej. W okresie powojennym budynek pełnił funkcję normalnego domu czynszowego. Syn Antoniego, Wiktor Polończyk, w 1974 roku podarował go Skarbowi Państwa z przeznaczeniem na cele muzealne. Po długoletnich pracach konserwatorskich i rekonstrukcyjnych w 1992 roku Muzeum Okręgowe w Bielsku-Białej udostępniło dom zwiedzającym.

Celem ekspozycji w Domu Tkacza jest próba zrekonstruowania wnętrza jako domu i warsztatu sukienniczego należącego do mistrza cechowego - starszego cechu, a więc przedstawiciela najwyższych władz cechowych. Aranżacja ukazuje funkcjonowanie domu na przełomie XIX i XX wieku, czyli w okresie schyłkowym dla ręcznej wytwórczości, od drugiej połowy XIX wieku w bardzo szybkim tempie wypieranej przez warsztaty mechaniczne.

Budynek przedzielony jest sienią na dwie zasadnicze części - warsztatową, znajdującą się po lewej stronie od wejścia do budynku i mieszkalną - po prawej stronie. Największe z pomieszczeń to warsztat. Umieszczono tu przede wszystkim przedmioty bezpośrednio związane z pracą tkacza. Na szczególną uwagę zasługuje potężne krosno nicielnicowe pochodzące z połowy XVIII wieku, służące do wyrobu tkanin wełnianych, a także przedmioty związane z przygotowywaniem i snuciem osnowy. Część tego pomieszczenia przeznaczona jest do pracy biurowej, polegającej na załatwianiu spraw organizacyjnych cechu, rozstrzyganiu różnorodnych sporów i waśni pomiędzy jego członkami. Tu umieszczone są m.in. dokumenty i pamiątki cechowe oraz żelazna skrzynia, stanowiąca niegdyś “kasę pancerną” cechu. Pomieszczenie to stanowiło także sypialnię i mieszkanie czeladnika, stąd obok pieca znajdują się sprzęty przeznaczone do jego dyspozycji.

Z warsztatu przez frontową część sieni prowadzi droga do kuchni - pomieszczenia skupiającego życie całej rodziny. Tutaj przygotowywano i spożywano posiłki, tutaj spędzały swój wolny czas dzieci, tu w końcu całymi dniami przebywała gospodyni, w chwilach wolnych zajmując się szyciem, haftowaniem czy innymi robótkami ręcznymi. Na co dzień to kuchnia właśnie była miejscem spotkań rodzinno-sąsiedzkich i kontaktów na płaszczyźnie towarzyskiej.

W pomieszczeniu tym znajdują się więc eksponaty dwojakiego rodzaju - obok naczyń i sprzętów kuchennych są tu przedmioty związane z tkactwem, ale używane do czynności pomocniczych, wykonywanych przez kobiety i dzieci: kołowrotek, czy też motowidło - swego rodzaju miara, na którą nawijano uprzędzone na kołowrotku nici. W celach porównawczych umieszczono tu mniejsze krosno tkackie, pochodzące z okolic Bielska, z drugiej połowy XIX wieku. Wykonywano na nim tkaniny lniane, lniano-wełniane lub wełniane, ale o połowę węższe niż na warsztacie rzemieślniczym. Na krośnie tym odbywa się także praktyczny pokaz tkania dla zwiedzających.

Obok kuchni znajduje się sypialnia i w pewnym sensie pokój reprezentacyjny gospodarzy, w ciągu dnia używany właściwie tylko od święta, wybielony, z fornirowanymi meblami z przełomu XIX i XX wieku.

Uzupełnienie ekspozycji stanowią umieszczone w sieni drzeworyty Jana Wałacha o tematyce tkackiej.

Dom Tkacza to oryginalny przykład dawnego drewnianego budownictwa miejskiego nie tylko na terenie naszego miasta, ale i w skali ogólnokrajowej. Jest to jedyna w swoim rodzaju próba zobrazowania pracy rzemieślnika miejskiego, w pełni ukształtowanego przez mocną organizację cechową.

Godziny zwiedzania Domu Tkacza:

poniedziałki - nieczynne

od wtorku do piątku: 09:00 - 16:00

sobota, niedziela: 10:00 - 15:00

Cennik:
 

Zdjęcia